Fietsrondje van de Maand: West Betuwe/Vijfheerenland (juni 2024) (2024)

Het westen van de Betuwe en Vijfheerenland verschillen van elkaar. Gevarieerd fietsen tussen de Lek en de Linge door 2 provincies. Je fietst door de oude stadjes Culemborg, Vianen en Leerdam. Je krijgt uitzichten vanaf de dijken langs de Lek en de Linge. Daar tussen ook nog diverse forten uit de Nieuwe Hollendse Waterlinie. Tijd voor het Fietsrondje van de Maand juni.

Het oude deel van Culemborg is klein. Kruipdoor, sluipdoor via de Markt staan we al snel voor de Kuilenburgse spoorbrug over de Lek. Een trein dendert net met veel geraas over de brug.

De rivieroevers zijn in natuurlijke staat hersteld. We kijken uit over wisselend groen en water. Iedere keer als weer een trein ratelt krijgen we een prikkel om door het rivierlandschap achteruit te kijken naar de brug die langzaam uit het beeld verdwijnt.

In 1995 stond het rivierwater zo hoog dat het hier kantje boord was. De bewoners moesten vertrekken, maar gelukkig hielden de dijken stand. Legendarisch was in die tijd het optreden van burgemeester Zomerdijk voor de buis.

Wat een prachtige naam voor iemand die toen nauw betrokken was bij het wel en wee van de rivierdijken. Onmiddellijk kwam een plan om de dijken op te hogen. Ter herinnering aan de evacuatie en de werkzaamheden staat een sprekend kunstwerk van Dick Matze langs het water.

Inhoudsopgave van dit Fietsrondje van de maand

Door op een link te klikken scrol je direct naar een onderdeel van dit fietsrondje.

• Het Fietsrondje van deze maand
• Vijfheerenland is géén Betuwe
• De stad van het Kristalglas
• Prinses Beatix van Acquoy
• Route-informatie
• Routebeschrijving met knooppunten
• Horeca en winkels onderweg
• Culemborg
• Verblijf tips voor overnachten in de regio Culemborg
• Meer fietsrondjes

Het Fietsrondje van deze maand

Precies op de grens van de provincies Gelderland en Utrecht maakt het Fort Everdingen indruk. Het bolwerk was een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie uit de 19^e eeuw.

Tot 2014 was het complex in gebruik bij Defensie. Nu kun je er kamperen en is er de ambachtelijke brouwerij Duits & Lauret die in het fort een aantal speciale bieren brouwt.

In Everdingen zelf is een leuk buurtwinkeltje, Winkel & Zo, opgezet door bewoners zelf. Alleen op zondag is de winkel gesloten.

De bogen van de stuw bij Hagestein liggen er sierlijk bij

Stuwdammen kunnen lelijk zijn en het landschap verstoren, maar de bogen van de stuw bij Hagestein liggen er sierlijk bij. Voor de vissen is er naast de stuw een speciale vissentrap.

De smalle doorvaart onder de dubbele ophaalbrug over het Merwedekanaal bij Vianen toont aan dat dit kanaal niet meer geschikt was voor de hedendaagse binnenvaart.Het kanaal werd in 1892 geopend voornamelijk voor de verbinding van de haven van Amsterdam naar de grote rivieren.

In 1952 werd dit kanaal vervangen door het Amsterdam-Rijnkanaal. Door de Lekpoort komen we in het kneuterige centrum van Vianen. We krijgen het gevoel van het binnentreden in een ministadje uit een Ravensberg Puzzel.

Vijfheerenland is géén Betuwe

Vianen is geen zelfstandige gemeente meer, maar maakt nu deel uit van de fusiegemeente Vijfheerenland. Dat heeft heel wat voeten in de aarde gehad, want Vianen was al eerder bij de provincie Utrecht gevoegd en de rest van Vijfheerenland was Zuid-Holland. De regering besloot dat de gehele gemeente naar Utrecht zou gaan, maar diverse commissies moesten zich buigen over de juiste grenzen.

“Vijfheerenland is géén Betuwe,” krijgen we onderweg te horen. “We liggen ook ten zuiden van de Lek, maar ons landschap is totaal anders met kleine rechthoekjes land tussen de sloten.”

We fietsen eerst een stuk op het fietspad langs het Merwedekanaal met de nostalgische draaibruggen. Daarna volgen stukjes zigzaggend tussen de rechthoekige stukjes land. Het enige dorp dat we tegenkomen heeft de prachtige naam Hei- en Boeicoop, met de monumentale kerk.

Iedere zondag galmt het geluid van de klokken over de velden om de gelovigen op te roepen voor de ochtenddienst en later op de dag voor de avonddienst. Diverse delen zijn beschermd gebied. Zuid-Hollands Landschap staat er op de bordjes, hoewel dit al enige jaren Utrecht is.

De stad van het Kristalglas

Ook Leerdam aan de Linge is tegenwoordig Utrecht. Over de provinciewisseling is de ober van restaurant de Beren aan het riviertje de Linge kort: “We zijn en we blijven voor Feyenoord.” Leerdam is de stad van het fijne glaswerk. Kristalglas is een begrip.

De stad kent o.a. het Nationaal Glasmuseum en diverse winkeltjes met bijzondere producten van écht kristalglas. Het is echter zondag en in het stadje is praktisch niemand op straat te bekennen. vanaf Leerdam fietsen we langs de Linge. Het lijkt op een gezapig riviertje, maar de Linge was deze winter in het nieuws door de hoge waterstand.

Aan de Linge ligt Fort Asperen dat ook een onderdeel was van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De binnenkant van het verdedigingswerk drukt ons op de feiten van het barre leven van de militairen achter de dikke muren. De laatste keren dat de linie onder water werd gezet was op 11 mei 1940, na de Duitse inval. Een bunker herinnert nog aan de Duitse bezetting.

Prinses Beatrix van Acquoy

Het nietige Acquoy aan de Linge dingt voor ons mee voor de prijs van meest snoezige dorp. Acquoy was ooit een Baronie en in het bezit van de Oranjes. Een van de titels van Prinses Beatrix is nog altijd Van Acqoy. De bijnaam van het plaatsje is het Pisa van de Betuwe. De scheve toren staat los van het kerkje. Het lijkt alsof de torenspits is ingekort om te voorkomen dat het bouwwerk omvalt.

Het houdt voor ons niet op, want Rhenoy komt eveneens in aanmerking voor de prijs. Rhenoy krijgt van ons extra punten vanwege de bebouwing van de Lingedijk op slechts één zijde, met aan de andere zijde het fraaie uitzicht op de rivier.

“Je zou hier maar wonen?” Het dorp heeft nog geen 700 inwoners, maar kent een zeer actief verenigingsleven. De voormalige telefooncel is in een ruimte waar je gelezen boeken kunt neerleggen en ophalen.

Een bord langs de weg meldt de waarschuwing: “Let op!!! Overstekende obers. Een signaal om even af te stappen om plaats te nemen op het terras aan het water. We gaan weer van de Linge af. Kriskras door de Betuwe en onder de spoorbaan door. De torens van Culemborg wijzen ons de weg. Vanmorgen fietsten we al over de Markt. Nu strijken we neer op een terras voor een après-fiets.

Route-informatie

Fietsroute: West Betuwe/Vijfheerenland
Land: Nederland
Provincie: Gelderland/Utrecht
Lengte: 55 km
Beginpunt: station Culemborg
Eindpunt: station Culemborg

Routebeschrijving met knooppunten

Verlaat het station aan de kant van spoor 1. Ga met de rug naar het station op de doorgaande weg linksaf en volg de knooppunten: 33, 42, 41, 40, 13, 12, 11, 10, 2, 2, 5, 21, 58, 39, 59, 59, 57, 48, 82, 81, 22, 80, 84, 15, 21, 85, 87, richting 33, je komt bij het station van Culemborg. 87, 85, 21, 15, 84, 80, 22, 81, 82, 48, 57, 59, 39, 58, 30, 21, 05, 06, 02, 10, 11, 12, 13, 40, 41, 42, 33, richting 37. Je komt bij het station Culemborg.

Horeca en winkels onderweg

• 9,5 km, Hagestein, eetcafé Gail, open vanaf 12:00 uur.
• 13 km, Vianen, Voorstraat, ruime keuze.

  

• 28 km, Hei- en Boeicop, eetcafé ’t Trefpunt, open vanaf 12:00 uur (maandag en dinsdag gesloten).
• 33 km, Leerdam, restaurant de Beren aan de Linge, open vanaf 11:00 uur.
• 36 km, Fort Asperen, restaurant Fort Asperen, open vanaf 12:00 uur (maandag en dinsdag gesloten).
• 39 km, Acquoy, Lingezicht.
42 km, Rhenoy, Restaurant Rust Wat, open vanaf 10:00 uur.
• 55 km, Culemborg, ruime keuze.

Culemborg

Culemborg wordt al genoemd in de 13^e eeuw. Het stadje aan de Lek stond vroeger ook bekend als Kuilenburg, maar bleef klein tot het gereedkomen van de Kuilenburgse Spoorbrug in 1868. Deze brug maakte destijds wereldfaam als de langste brugoverspanning ter wereld. De spoorlijn met station zorgde voor ontwikkeling in Culemborg. Het stadje groeide snel uit buiten de stadsmuren. Het oude centrum is redelijk geconserveerd gebleven. Vanaf het hoger gelegen spoor krijgen we een fraaie blik over de torens. Aan monumenten is geen gebrek. Je fiets door een muizengaatje van de Oude Binnenpoort naar de Markt.Dit is de enige van de zeven stadspoorten die niet is gesloopt tijdens het slechten van de stadsmuren. Aan het begin van de langgerekte Markt kijk je uit op het stadhuis uit 1539 met de trapgevel aan het andere uiteinde.

Culemborg kent maar liefst 3 kerken met de naam Barbara. De protestantse kerk wordt vaker Grote Kerk genoemd. Opmerkelijk is dat er tussen deze Kerk en de Markt een rij huizen staat. Wel is de vierkante toren zonder spits goed zichtbaar vanaf de Markt. Er heeft ooit een toren met spits gestaan, maar deze brandde in 1854 af.

Wel een torenspits heeft de katholieke Barbarakerk. Dit is de hoogste toren van Culemborg. De pontificale kerk kwam gereed in 1886 toen ook in Culemborg het katholicisme weer opbloeide na eeuwen ondergronds. Opmerkelijk is de grote katholieke gemeenschap in dit deel van de Betuwe. De derde Barbarakerk is het godshuis van de Oudkatholieke gemeenschap.

Vianen

Vianen was lang een klein vestingstadje. De oude stad binnen de vierkante gracht meet slechts 500 bij 500 meter. De vesting was opgericht door heren van Vianen om de bisschop van Utrecht onder druk te kunnen zetten en expansiedrang te voorkomen. De stad ligt op een strategisch belangrijke plaats aan de Lek. Later was Vianen een belangrijke schakel in Nieuwe Hollandse Waterlinie. Vianen was lang een autonome heerlijkheid, maar in 1725 kochten de Staten van Holland en West-Friesland Vianen voor een bedrag van 898.200 gulden. Na opdeling van de provincie Holland in Noord-Holland en Zuid-Holland in 1843 kwam Vianen bij Zuid-Holland.

Centrale punt is de Voorstraat: feitelijk is dit meer een langgerekt plein tussen de Lekpoort en de Grote Kerk. De Voorstraat was vele jaren onderdeel van de belangrijkste weg van Amsterdam naar Parijs. Bij de Lekpoort waren tal van herbergen. In de Voorstraat tref je nu aantrekkelijke terrassen.

Vanaf de 13^e eeuw vond in de Voorstraat gedurende vele eeuwen een belangrijke paardenmarkt plaats. Ter herinnering staat het uit de kluiten gewassen bronzen paard. Het meest opmerkelijk gebouw is het stadhuis met de dominante voorgevel met de kantelen. De wand bestaat uit Belgische natuursteen.

Aan de zuidzijde zijn nog wat restanten van de stadsmuren. Behalve de Lekpoort is aan de westzijde nog de Hofpoort overgebleven. Van het kasteel Batenburg alleen de sierlijke waterpomp te bewonderen. Na de aanleg van de spoorbaan via Culemborg in de 19^e eeuw en later de verkeersbrug over de Lek in 1936 ten westen van de stad raakte Vianen steeds meer buiten de doorgaande route. Vianen leek ingeslapen.

Het stadje bleef lang klein, maar pal aan de overzijde van de Lek ontstond Nieuwegein, de nieuwe voorstad van Utrecht. In plaats van de smalle brug over de Lek kwamen er twee brede Lekbruggen. Ook ten zuiden van de Lek ontstonden nieuw woonwijken. Tal van bedrijven vestigden zich in op de centrale plek in ons land. Vianen raakte steeds meer georiënteerd op Utrecht. In 2001 ging Vianen over naar de provincie Utrecht. Wat de heren van Vianen in 1336 trachtten te voorkomen werd in dat jaar realiteit: Utrecht ging de Lek over.

Meer fietsrondjes

Je kunt dit rondje uitstekend combineren met andere fietsrondje, die eerder Fietsrondje van de Maand waren
Vanaf Culemborg: Fietsrondje Culemborg-Amerongen. Vanaf Leerdam: Fietsrondje Gorinchem, opstappen in Leerdam, knooppunt 57. Fietsrondje Linge, opstappen in Leerdam, knooppunt 57.

Verblijf tips voor overnachten in de regio Culemborg

In de regio van dit Fietsrondje van de maand zijn leuke hotels en andere accommodaties te vinden. Maak van je dagtocht een mini-vakantie en boek een overnachting in 1 van onderstaande hotels of de camping.

Hotel het VeerHuys

Schitterend herenhuis op een unieke plek naast het veer over de Lek bij Beusichem op 5 km van het centrum van Culemborg. Prachtige en zeer grote kamers met eigen kitchenette. Prima ontbijt en uitstekend restaurant. Aardige mensen. De fietsen kunnen op de binnenplaats. Een lunchpakketje is mogelijk.

Gasterij het Oude Posthuys in Leerdam

Het hotel is gevestigd in het voormalige, monumentale postkantoor van Leerdam, maar geheel ingericht op de wensen van de huidige tijd. Alle ruime kamers van het Gasterij Posthuys zijn voorzien van airconditioning, extra lange bedden, koffie- en theefaciliteiten en een flatscreen-tv met kabelzenders. Alle kamers hebben een badkamer. Het Oude Posthuys heeft een bar en restaurant. Je loopt vanaf het hotel zo het centrum.

Kamperen

Op het terrein van Fort Everdingen kun je eenvoudig en leuk kamperen. 29)